Een bèta heeft het in beginsel best makkelijk. De werking van broeikasgassen is met relatief basale natuurkunde te begrijpen, meer broeikasgassen in de atmosfeer zorgt voor een warmere planeet. Inhalatie van lachgas zorgt voor zuurstoftekorten en langdurig gebruik voor vitamine B12-deficiëntie. Lachgas is tevens een broeikasgas. Stikstofverbindingen zijn in het milieu onderhevig aan chemische en biochemische omzettingen met een baaierd aan effecten op natuur en bodem als gevolg. Reactieve stikstofverbindingen zijn tevens direct schadelijk voor de menselijke gezondheid. Wetenschappelijk gezien is het een hele klus om dat allemaal uit te zoeken, maar als de kennis er eenmaal is, is het eenvoudig: feiten zijn feiten, de keuze om wel of niet te handelen is een maatschappelijke en politieke afweging. Genoemde moleculen zijn links noch rechts, progressief noch conservatief, ze hebben eigenschappen die nu eenmaal zijn wat ze zijn. Die veranderen niet door tegen ze te schreeuwen, noch door te ontkennen dat ze die eigenschappen hebben, of door te benadrukken dat ze ook andere eigenschappen hebben. In de fysische, chemische en biologische werkelijkheid verandert niets als beweringen door een konvooi van tractoren kracht wordt bijgezet, of in een motie of wet worden vastgelegd. Natuurwetten laten zich niet door de mens de wet voorschrijven, die zijn gewoon wat ze zijn.
Een bèta heeft het tegenwoordig best moeilijk. Het aantal pogingen feiten te verdraaien of te ontkennen lijkt alleen maar te groeien. Nee hoor, de opwarming komt niet door broeikasgassen, CO2 is immers plantenvoer, wauwelt een ontkenningsstichting Clintel in een manifest. Bomen zijn dol op stikstof, het gaat prima met de natuur, kakelt Forum voor Democratie-voorman Thierry Baudet. Het wemelt van de bèta-arme redacties die dergelijke nonsens maar wat graag zendtijd geven, en zo trots zijn als een Pauw dat ze ruimte bieden aan alle kanten van het spectrum. Kolder of niet, dat doet er niet toe.
In Indiana werd in 1897 een wet aangenomen die een foute berekening van het getal pi voorschreef. Daar trok pi zich uiteraard niets van aan. In North-Carolina mogen voor projecties van de zeespiegelstijging alleen maar trendlijnen uit het verleden worden gebruikt, geen nieuwe wetenschappelijke inzichten. Daar trekt de zeespiegel zich uiteraard niets van aan. Begin december is in ons land bij motie vastgelegd dat de landbouw geen oorzaak is van de stikstofcrisis. Ik heb zo’n donkerbruin (sorry) vermoeden dat de ammoniakmoleculen die aan de Nederlandse landbouwhuisdieren ontsnappen zich daar niets van aantrekken, maar je weet maar nooit natuurlijk. De Tweede Kamer nodigt voor een expertmeeting over stikstof actieve twijfelbrigadiers uit, die dezelfde tactieken rond stikstof inzetten als eerder rond roken, zure regen, ozonlaag en klimaat effectief bleken: twijfel zaaien, uitstel van maatregelen oogsten. De realiteit blijft dezelfde. Het beeld is wel dat goede afwegingen en keuzes maken er niet makkelijker op wordt, nu steeds meer misinformatie wordt verspreid, door media wordt doorgegeven en door grote groepen mensen wordt geloofd. Trump en Johnson zijn op de vleugels van leugens en larie naar de macht gevlogen. Baudet gebruikt onwaarachtige kletskoek als machtsstrategie, geheel conform de analyse die de filosoof Harry Frankfurt gaf in zijn schitterende essays ‘On Truth’ en ‘On Bullshit’. Frankfurt analyseert dat wie leugens verspreidt in elk geval nog het onderscheid tussen leugen en waarheid maakt, terwijl de bullshitter het niets kan schelen. Die orakelt maar wat, als het maar hemzelf en Het Grote Idee dient. Baudet is evident een bullshitter, in Frankfurt’s definitie.
Intussen wordt het steeds lastiger om te midden van alle kulkoek zicht te krijgen op wat waar is en wat niet, en dus op wat nu de werkelijke dilemma’s en keuzes zijn. Het was altijd al lastig effectief milieu-, natuur- en klimaatbeleid voor elkaar te krijgen. Nu we in toenemende mate door de bullshit heen moeten waden voor we bij de werkelijke keuzes zijn aangeland wordt het er niet makkelijker op. Hoe moeten we daarmee omgaan? Laten we daar maar ’s over filosoferen deze kerst, voor we feitenvrij een nieuw jaar in gaan.
