In januari 2021 publiceerden we het eerste rapport over de Carbon Takeback Obligation (CTBO). Het vaccinatieprogramma tegen Covid was net begonnen en er was voorzichtige hoop dat er goede tijden aan zouden breken. Olie- en gasprijzen waren laag, en de verwachting was dat dat zo zou blijven. Immers, in een wereld waar duurzame energie steeds goedkoper wordt en snel groeit neemt de vraag naar fossiele energie af en zouden er zelfs geen nieuwe projecten meer nodig zijn (IEA NetZero scenario 2021).
Ruim een jaar later leven we in een compleet andere wereld. De combinatie van een sneller dan verwacht economisch herstel, verstoorde supply-ketens, lage investeringen in olie- en gasproductie, en de oorlog in de Ukraine hebben geleid tot enorme prijsstijgingen van energie, grondstoffen en producten. Dat komt deels doortekorten, en deels ook door de grote onzekerheden over toekomstige ontwikkelingen.
Om minder afhankelijk te worden van Rusland en energieprijzen te stabiliseren bereiden vele partijen toch weer fossiele-energieprojecten voor. Maar in het meest recente IPCC rapport wordt duidelijk gesteld dat er geen ruimte (carbon budget) meer is voor nieuwe ‘unabated’ fossiele infrastructuur en projecten. ‘Unabated’ wil zeggen: zonder CO2-afvangen -opslag. Het risico van ‘lock-in’ van fossiele emissies is te groot.
Stevig beleid om de carbon footprint van het fossiele energiegebruik te reduceren als en zolang dat wordt gebruikt is daardoor zeer urgent geworden. Ja, er moet nog harder gewerkt worden aan vraagvermindering (efficiëntie, duurzame energie, eventueel kernenergie),maar dan zal er nog vraag zijn naar aardgas in de komende decennia. Het gas aanbod om in die vraag te voorzien zal steeds meer ‘abated’ moeten worden, en de nieuwe projecten die nu als gevolg van de oorlog in gang worden gezet zullen het goede voorbeeld moeten geven. Invoering van een Carbon Takeback Obligation is daarvoor een zeer effectief en efficiënt instrument., Het verplicht de producent om een toenemend percentage van de geproduceerde koolstof ook weerpermanent op te slaan, maar biedt tevens de ruimte om dit gezamenlijk op een zo efficiënt mogelijke manier te realiseren. Dat wil zeggen dat niet elk project ‘abated’ hoeft te zijn, maar wel dat aardgasgebruik in totaal een steeds lagere netto carbon footprint zal moeten krijgen.
Ons eerste rapport zet de principes uiteen, dit tweede rapport kijkt in meer detail naar hoe een CTBO voor aardgas in Nederland en later op EU-niveau kan worden geïmplementeerd. Onder andere wordt gekeken naar de bruikbaarheid van Uitgebreide Producenten Verantwoordelijkheid-regelgeving (in Nederland), en naar de economische effecten voor verschillende groepen. Verder is er de afgelopen jaren ook hard gewerkt aan internationale contacten en de erkenning van de CTBO als belangrijk additioneel beleidsinstrument. Daar kan de komende tijd op voortgebouwd worden. De opname van producentenverantwoordelijkheid, zoals in een CTBO, in het recent aangekondigde actieplan van ElementNL (voorheen NOGEPA), is daarbij een positieve stap voorwaarts. Ook andere partijen beginnen zich, soms aarzelend, soms direct, steeds meer achter het idee te scharen.
De beide rapporten vormen een goed uitgangspunt voor de industrie en maatschappelijke partijen om de invoering van CTBO te ondersteunen. Daarbij wordt gedacht aan een eerste introductie in de vorm van een pilot.
Deze tweede studie werd gesponsored door het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, ElementNL(voorheen NOGEPA) , EBN en BP. De studie is uitgevoerd door De Gemeynt, Margriet Kuijper Consultancy and Royal HaskoningDHV.
Voor meer informatie: kuijper.margriet@gmail.com
Downloads:
“Het mooie van de CTBO is dat de veroorzakers van CO2-uitstoot zelf verantwoordelijk worden voor het op ruimen van de door hen veroorzaakte vervuiling. Uiteraard moet het voorkomen vanCO2-emissies onverkort voorop staan, en daar kan in de vormgeving van een CTBO rekening mee worden gehouden.”
MichellePrins, programmaleider Industrie, Natuur & Milieu
“De klimaatbeleidsmix is al dertig jaar onvoldoende gebleken: emissies nemen nog steeds toe. Fossiele brandstoffen, de primaire oorzaak van het probleem, mogen nog steeds zonde rklimaatvoorwaarden uit de grond gehaald worden. De CTBO maakt de producent financieel verantwoordelijk en gaat – letterlijk – naar de bron van het probleem. Het is geen panacee, maar kan, mits slim ontworpen, samen met andere instrumenten een verschil maken.”
Heleen de Coninck, Hoogleraar socio-technische innovatie enklimaatverandering, TU Eindhoven
“Twee jaar geleden heeft BP zichzelf een doel gesteld om in 2050 net zero te zijn, en studies zoals deze helpen ons om scherper te denken over effectieve manieren om dat doel te bereiken.”
Karen de Lathouder, CEO BP Nederland
“Voor alle fossiele energiebedrijven is het essentieel om de impact op het klimaat zo snel mogelijk naar nul te reduceren. De introductie van een CTBO-regime kan de sector als geheel helpen om dat doel te realiseren.”
Jan Willem van Hoogstraten, CEO EBN
“Nederlands aardgas heeft al een lage carbon footprint, en ElementNL (voorheen NOGEPA) werkt aan verdere verlaging. Via een Carbon Takeback Obligation CTBO kunnen ook de scope-3-emissies worden teruggedrongen. ElementNL steunt onderzoek en ontwikkeling van dit beleidsinstrument.”
Arendo Schreurs, Directeur ElementNL
